Του Μιχάλη Μιχαήλ http://mihalismihail.blogspot.com/
* * *
Η επανάσταση του 1821 δεν έχει μία ανάγνωση. Έχει πολλές πτυχές που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη όταν αναφερόμαστε σε αυτήν.
– Ήταν εθνική επανάσταση, δεν ήταν όμως μόνο εθνική επανάσταση.
– Ήταν απελευθερωτική, δεν ήταν όμως μόνο απελευθερωτική.
– Ήταν και κοινωνική, δεν ήταν όμως μόνο κοινωνική.
Ήταν ένας συνδυασμός όλων αυτών και αυτό δεν πρέπει να το παραβλέπουμε. Και μια επανάσταση για να είναι επανάσταση με τη σωστή έννοια του όρου, πρέπει να καλύπτει αυτές τις τρεις βασικές προϋποθέσεις. Ελάχιστοι δίνουν σημασία στον κοινωνικό χαρακτήρα της επανάστασης. Ίσως να μη βολεύει κιόλας, διότι πώς θα ρίξουμε μετά τις ευθύνες για τις δολοφονίες αγωνιστών, για τις εμφύλιες διαμάχες και τις φυλακίσεις στην έρμη τη… διχόνοια;
Είτε μας αρέσει, λοιπόν, είτε όχι, η επανάσταση είχε και τον κοινωνικό της χαρακτήρα.
Ένα χαρακτήρα που εκφράστηκε κυρίως από τους κύκλους των Διαφωτιστών με πρώτιστο τον Ρήγα Φεραίο.
Τα κύτταρα της Δημοκρατίας του είναι οι «τοπικές συναθροίσεις των πολιτών». Καμία θέση για οποιαδήποτε «επικρατούσα θρησκεία» δεν προβλέπεται στο σύνταγμα του Ρήγα. Ούτε λέξη για χριστιανισμό και ορθοδοξία!
«Η Ελληνική Δημοκρατία (…) δεν θεωρεί τας διαφοράς των λατρειών με εχθρικόν μάτι» (…) «Ο αυτοκράτωρ λαός είναι όλοι οι κάτοικοι του βασιλείου τούτου, χωρίς εξαίρεσιν θρησκείας και διαλέκτου, Έλληνες, Βούλγαροι, Αλβανοί, Βλάχοι, Αρμένηδες, Τούρκοι και κάθε άλλο είδος γενεάς». Αυτό απαντά σε πολλά απ’ όσα λέγονται από πλευράς κυρίως των εθνικιστικών κύκλων που θέλουν να βλέπουν μόνο την… εθνική πτυχή.
«Η Γαλλική επανάστασις και ο Ναπολέων έκαμε, κατά την γνώμη μου, να ανοίξουν τα μάτια του κόσμου. Πρωτήτερα τα έθνη δεν εγνωρίζοντο, τους βασιλείς τους ενόμιζον ως θεούς της γη, και ότι και αν έκαμναν, το έλεγαν καλά καμώμενον.
«Ο ραγιάς, άμα πάρει τ’ άρματα, δε θα μας ακούει πια. Και τότε θα πέσουμε στα χέρια εκείνων που δεν μπορούν να κρατήσουν πιρούνι για να φάνε».
Η Οθωμανοκρατία εξέθρεψε κοινωνικές τάξεις με συγκρουόμενα και ανταγωνιστικά συμφέροντα, εκμετάλλευση και καταπίεση. Πρωτοπόρα της Επανάστασης του 1821 ήταν η ανερχόμενη, προοδευτική εμπορική τάξη, ραχοκοκαλιά τα αγροτικά στρώματα, οι βιοτέχνες, οι εργάτες της πόλης και οπλισμένο χέρι οι κλέφτες, είχε απέναντί της τον στρατιωτικό μηχανισμό της Τουρκίας, το ντόπιο κατεστημένο και τον ανώτερο κλήρο, αλλά και τις μεγάλες δυνάμεις που ήθελαν να λυθεί το Ανατολικό Ζήτημα σύμφωνα με τα δικά τους συμφέροντα.
– Να διαβάζουμε φωναχτά τον αφορισμό της επανάστασης από την εκκλησιαστική ιεραρχία με επικεφαλής τον Γρηγόριο Ε’, στον οποίο οι επαναστάτες αποκαλούνται τέρατα άψυχα, αλαζόνες, αχάριστοι, δοξομανείς, ματαιόφρονες, κακοήθεις, ανόητοι και κακοποιοί!!!
– Να διαβάζουμε φωναχτά τους δύο αφορισμούς που υπέστησαν οι Σουλιώτες τον Δεκέμβριο του 1820 και τον Γενάρη του 1821, σύμφωνα με τον ιστορικό της εκκλησίας Χρυσόστομο Παπαδόπουλο και την Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια τόμ. Η, σελ.724).
– Να διαβάζουμε την σφοδρή εγκύκλιο που έστειλε ο Γρηγόριος το 1806 προς τους μητροπολίτες συνιστά πλήρη υποταγή στον σουλτάνο και καταδίωξη μέχρι εξόντωσης των οπλαρχηγών.
– Να μαθαίνουμε για τον αφορισμό του Αδαμάντιου Κοραή αλλά και για την αναφορά του ίδιου του Κολοκοτρώνη ότι «αφοριστικό έρχεται του Πατριάρχη».
– Να μαθαίνουμε και για τον Δεσπότη της Άρτας Πορφύριο που ίδρυσε τάγμα από μισθοφόρους για να καταστείλει την επανάσταση, αφορίζοντας ταυτόχρονα τους επαναστάτες.
– Να μαθαίνουμε ακόμα ότι οι καλόγεροι του μοναστηριού του Σέκου είχαν καταδώσει στους Τούρκους τον Γιωργάκη Ολύμπιο και ότι καλόγεροι ήταν οι προδότες του Κατσαντώνη που στη συνέχεια εκτελέστηκε.
– Να λαμβάνουμε υπόψη τον Κολοκοτρώνη που γράφει ότι ο αδελφός του Γιάννης κατέφυγε στο μοναστήρι της Αιγιαλούς και ότι «… του έδωκε ένας καλόγερος φαγί και έπειτα επήγε, έδωκεν είδηση εις τους Τούρκους, επήγαν, τον επολιόρκησαν εις τον Λινόν και τον εσκότωσαν…».
– Να λαμβάνουμε υπόψη και την αναφορά του αρχιμανδρίτη Άνθιμου Γαζή στα «Προλεγόμενα Ελληνικής Βιβλιοθήκης» σελ. 14: «Ασφαλισμένοι εις τας μονάς, εκνευρισμένοι από την οκνηρίαν, ετρέφοντο από τους ιδρώτας των πτωχών κοσμικών τους οποίους με τας δεισιδαιμονίας των επλανούσαν. Επάσχιζον με κάθε τρόπον να ερημώσουν τας πόλεις προξενούντες όσον τάχος φθοράν εις το γένος…».
Και επειδή κάποιοι αντιτάσσουν ότι οι αφορισμοί και όλα όσα ανάφερα ήταν μια αναγκαστική ενέργεια για να προστατευθεί ο λαός και ότι η Εκκλησία στήριξε στην πραγματικότητα την επανάσταση, κλείνω με τρία ερωτήματα που παρακαλώ τον καθένα σας να απαντήσει.
1. Γιατί μέχρι σήμερα δεν έχουν αρθεί οι αφορισμοί από το Οικουμενικό Πατριαρχείο;
2. Γιατί ενώ ο Γρηγόριος ο Ε’ έχει κηρυχθεί οσιομάρτυρας, δεν ίσχυσε το ίδιο για τον Παπαφλέσσα και τον Διάκο αλλά και τον Ησαΐα Σαλόνων και άλλους ιερείς που έλαβαν
ενεργό μέρος στην επανάσταση;
3. Γιατί επί Χριστόδουλου η Ιερά Σύνοδος της Ελλάδας απέρριψε αίτημα για… αποκατάσταση του Παπαφλέσσα και του Διάκου;
Ιδού ακόμα μια (πρόσφατη) επιβεβαίωση των όσων λέχθηκαν…
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΟΜΑΡΧΙΑ
Ο κοινωνικός χαρακτήρας του ξεσηκωμού φαίνεται ξεκάθαρα και μέσα από το σημαντικό βιβλίο: «ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΟΜΑΡΧΙΑ» που καλώ όλους να διαβάσετε.
Ιδού ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα για το πώς ονειρεύονταν οι πρωτεργάτες το ελληνικό κράτος:
«Ας μάθουν λοιπόν όλοι οί πτωχοί πατέρες, ότι ύπό τής νομαρχίας καθείς ήμπορεί νά ζήση καλά, καί χωρίς νά είναι πλούσιος. Οί νόμοι προβλέπουν είς τούς μή έχοντας. Τά τέκνα όλων είναι τής πατρίδος τέκνα, καί αύτή τά άνατρέφει, τά γυμνάζει, καί τά προκόπτει, διά τούτο καί αύτά τήν άγαπώσι διά εύγνωμοσύνην, καί διά τούτο, τέλος πάντων, προτιμάται αύτή ή διοίκησις, ή όποία όχι μόνον δέν έχει τά κακά, όπού φυλάττουσιν αί άλλαι, άλλά καί πλημμερεί άπό καλά, καλά έπιθυμητά, ώφέλιμα, καί άναγκαία. Ποίος δέν καταλαμβάνει τώρα, άδελφοί μου, ότι είς τήν νομαρχίαν μόνον εύρίσκεται ή εύτυχία μας, καί ότι ή έλευθερία καί ή όμοιότης είναι τά πρώτα καί κύρια μέσα τής άνθρωπίνης εύδαιμονίας; Βέβαια, ούδείς. Πολλοί όμως, άν καί καταλαμβάνουσι, ότι καλόν πράγμα είναι ή έλευθερία, δέν ήμπορούσι νά καταλάβωσι, μέ τήν ίδίαν εύκολίαν, πόσον άναγκαία είναι είς τόν άνθρωπον. Καί διά τούτο, σάς παρακαλώ νά μέ άκροασθήτε».
Η απελευθέρωση, λοιπόν, δεν τελείωνε με την απαλλαγή από τον κατακτητή. Δεν ολοκληρωνόταν χωρίς την ύπαρξη και της κοινωνικής δικαιοσύνης.
Ιδού και η άποψη της «Ελληνικής Νομαρχίας» για τον κλήρο και την άρχουσα (χριστιανική) τάξη:
«Οί ίερείς, άγαπητοί μου, φυλάττοντες ένα σκοπόν καθόλου διάφορον, άπό τούς λοιπούς συμπολίτας, πάντοτε έπροσπάθησαν, μέ τό μέσον τής θεότητος, νά καταδυναστεύσουν τούς συμπολίτας των, καθώς μέχρι τής σήμερον, μέ τήν άμάθειαν καί κακομάθησιν έπέτυχον τού σκοπού των. Αύτοί, καλύπτοντες μέ τίτλον άγιότητος τά πλέον φανερά ψεύματα, έγέμισαν τούς άδυνάτους νόας τού λαού άπό μίαν τοσαύτην δεισιδαιμονίαν, ώστε όπού, άντί νά όνομάσουν ψεύμα τό άδύνατον, τό όνομάζουν άγιον, καί ούτως άδιστάκτως πιστεύουσιν είς κάθε τους λόγον, ούτε τολμούσι νά έξετάσωσι τό παραμικρόν, μάλιστα δέ τούς είναι έμποδισμένον. ‘Οσα έπρεπεν όμως νά είπή τινάς δι’ αύτήν τήν κλάσιν, ή συντομία τού παρόντος μου λόγου μού τά έμποδίζει. Καί μόνον άφήνω νά στοχασθή καθείς, ότι τόσον πλήθος άργών καί άμαθών άνθρώπων, όπού ζώσι, τρυφούσι, καί πλουτίζουσι άπό τούς κόπους τών λοιπών, πόσον μεγαλείτερον είναι, άπ’ όλα τά βάρη μιάς ύποδουλωμένης πολιτείας, καί πόσον βοηθεί τήν τυραννίαν τοιαύτη κλάσις, ούσαι καί αί δύο δυνάμεις ίδεαστικαί καί άνύπαρκτοι».
«Άλλά, τί νά σάς είπώ διά τήν άλλην κλάσιν, τών όλιγάρχων λέγω, τών λεγομένων εύγενών; Αύτοί νομίζουσι τόν έαυτόν τους τόσον διαφορετικόν άπό τούς λοιπούς άνθρώπους, όπού μόλις καταδέχονται νά τούς άκούουν, χωρίς νά τούς άποκρίνωνται, ούτε ποτέ νά τούς συναναστρέφωνται. Αύτοί, ώ ‘Ελληνες, κατέχουσιν είς τάς χείρας των όλα τά καθολικά καί άληθή πλούτη τής έπικρατείας, ήτοι τά χωράφια, άμπέλια, καί όλόκληρα χωρία, τά όποία ένοικιάζουσι πρός τόν λαόν, είς τρόπον, όπού ό λαός είναι σχεδόν δούλος μισθωτός άπό αύτούς, καί δουλεύει διά τό κέρδος αύτών. ‘Αφήνοντας κατά μέρος τό πλήθος τών έλαττωμάτων, όπού χαρακτηρίζει αύτήν τήν μιαράν κλάσιν, ή σκληρότης, βέβαια, είς αύτούς είναι γενική, τήν όποία κληρονομούσιν κατά γενεαλογίαν, διά νά είπώ έτζι, καθώς τούς τίτλους των. Είναι αύτόματοι είς τό άκρον, καί τούς δούλους των ψηφούσι πολλά όλιγότερον άπό τά ίδια ζώα των».
Ολόκληρο το κείμενο της «Ελληνικής Νομαρχίας» μπορείτε να το διαβάσετε εδώ:
http://naos.20m.com/ellinikinomarxia.htm
Σας βεβαιώνω ότι αξίζει τον κόπο…
__________________________________
Πηγές:
– Απομνημονεύματα Θ. Κολοκοτρώνη.
– Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια.
– Ιστορία των Ελλήνων.
– Λεωνίδα Στρίγκου: “Η Επανάσταση του Εικοσιένα”.
– Γ. Καρανικόλα: “Ρασοφόροι, συμφορά του έθνους”.
– Τα αφοριστικά κείμενα του Οικουμενικού Πατριαρχείου.
– Διάφορα άρθρα.