Η δυναμική για Μεταρρύθμιση εδράζεται στην ελπίδα ότι τα πράγματα μπορούν και πρέπει να γίνουν καλύτερα σε όλους τους τομείς και προς όφελος όλων : μαθητών – γονιών – της κοινωνίας ευρύτερα. Υποστηρίζω όμως ότι δεν είναι δυνατό να κρατήσουμε αυτή τη δυναμική , αν συνεχίσουμε αντί για την ελπίδα , να καλλιεργούμε το φόβο , τη δυσπιστία , την απαξίωση και δυστυχώς μερικές φορές και τη μισαλλοδοξία . Είναι χαρακτηριστικότατες οι περιπτώσεις των μαθημάτων των Θρησκευτικών και της Ιστορίας .
Ενώ ειπώθηκε και γράφτηκε πολλές φορές ότι θέμα κατάργησης του μαθήματος των θρησκευτικών δεν υπάρχει , κάποιοι επιμένουν . Τι συμβαίνει ; Αδυνατούμε να επικοινωνήσουμε ; Επικοινωνούμε αλλά δεν εμπιστευόμαστε τις θέσεις του συνομιλητή μας ή Σκόπιμα επαναλαμβάνουμε το ίδιο τροπάριο για να υπονομεύσουμε την όλη προσπάθεια ;
Σχετικά με το μάθημα της Ιστορίας ειπώθηκε , και πάλι , πολλές φορές ότι θα συσταθεί ειδική επιστημονική επιτροπή που θα μελετήσει το θέμα και θα προτείνει σχετικό πρόγραμμα και μέσα διδασκαλίας. Κάποιοι προειδοποιούν ότι δε θα δεκτούν την παραχάραξη της α΄ ή της β΄ ιστορικής αλήθειας . Αυτό, δεν είναι όμως ένα αξίωμα που ισχύει για όλους ; Υπάρχουν κάποιοι που δέχονται ή κάποιοι που αρέσκονται στην παραχάραξη της ιστορικής αλήθειας ;
Ας δεκτούμε ότι πολλοί – ίσως όλοι – σε κάθε στιγμή της ιστορίας είχαν κάποιες διαφωνίες ή αντιρρήσεις για το πως έγινε η μετατροπή του ιστορικού υλικού σε αντικείμενο διδασκαλίας . Θα έλεγα ότι αυτό που κύρια πρέπει να απασχολεί είναι το πώς θα διασφαλιστεί η δυνατότητα ανάπτυξης της κριτικής σκέψης ώστε να κατανοείται το παρελθόν και να φωτίζεται το παρόν . Λανθασμένα , κατά τη γνώμη μου, κάποιοι ζητούν προκαταβολικά να μην ασχοληθούν οι ιστορικοί με το α΄ ή το β΄ ιστορικό γεγονός μια και η ιστορία έχει δήθεν αποφανθεί τελεσίδικα . Είναι χαρακτηριστική η άποψη του Moniot (2002 ) ότι « το παρελθόν είναι τετελεσμένο αλλά οι χρήσεις του παραμένουν πάντα ανοικτές . Πώς είναι δυνατό να σταθεροποιήσουμε αυτή την κινούμενη άμμο; » . Γιατί θα πρέπει στον 21ο αιώνα , σε μια χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης να αυτοπεριορίζουμε τις δυνατότητες που έχουμε για έρευνα ;
Σε σχέση με τα σχολικά εγχειρίδια προφανώς αποδίδεται υπερβολική σημασία στο ρόλο που αυτά παίζουν. Ας σκεφτούμε απλά το παράδειγμα της Ελλάδας : για μια εφταετία (1967-1974) όλα τα βιβλία υμνούσαν τη Χούντα των Συνταγματαρχών και όμως ο ελληνικός λαός δεν άλλαξε το Δημοκρατικό του φρόνημα. Με την εφαρμογή των Νέων Αναλυτικών Προγραμμάτων θα μιλούμε για δυνατότητα χρήσης πολλών πηγών αναφοράς. Ακόμα λοιπόν και στην περίπτωση που θα δοκίμαζε κάποιος να συγγράψει εγχειρίδια που να υπηρετούν ιδιοτελείς σκοπούς , είναι βέβαιο ότι δε θα πετύχαινε . Ας μη θεωρούμε ως γραμμική τη σχέση ανάμεσα στα μηνύματα που εκπέμπει το εγχειρίδιο και στο τι εκλαμβάνει ή αποδέχεται ο μαθητής. Ας μην υποτιμούνται ακόμα άλλοι τόσοι παράγοντες όπως η οικογένεια , η εκκλησία , τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης .
Στην Ευρωπαϊκή Κύπρο του 2009 συζητούμε ακόμα για τα αυτονόητα : « Ποια θα είναι η ταυτότητα των ελληνοκυπρίων μαθητών. Κινδυνεύει η ελληνικότητά μας ; ». Ακούγονται φωνές που καλούν σε σταυροφορία για διάσωση της ελληνικής μας ταυτότητας . Είναι δυνατό τέτοιες προσεγγίσεις να συμβάλλουν θετικά στην προσπάθεια για Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση ; Ασφαλώς όχι ,γιατί φανερώνουν ανασφάλεια , έλλειψη εμπιστοσύνης που οπισθοδρομεί την όλη προσπάθεια . Παρατίθεται σχετικό απόσπασμα από το κείμενο της Επιτροπής για τη διαμόρφωση νέων Αναλυτικών Προγραμμάτων :
«Η εκπαίδευση συντελείται στο πλαίσιο του ελληνικού πολιτισμού, όπως αυτός διαμορφώθηκε στο πέρασμα των χρόνων και ιδιαίτερα στην επαφή του με άλλους πολιτισμούς. Στο πλαίσιο αυτό τα παιδιά της ελληνοκυπριακής κοινότητας ενισχύονται για να διαμορφώσουν αυτόνομα και με αυτοπεποίθηση την ταυτότητά τους (εθνική, θρησκευτική, πολιτισμική), μαθαίνοντας ταυτόχρονα να σέβονται τα διαφορετικά χαρακτηριστικά της ταυτότητας των άλλων κοινοτήτων της Δημοκρατίας της Κύπρου, καθώς επίσης των συμμαθητών και συμμαθητριών τους που κατάγονται από άλλες χώρες. Για τα παιδιά με διαφορετική καταγωγή υπάρχει πρόνοια ώστε να μπορούν επίσης να αναπτύσσουν ολόπλευρα τη δική τους ιδιαίτερη ταυτότητα.» ( σελ. 3 ) .
Η κοινωνία στο σύνολό της απαιτεί εκπαιδευτική μεταρρύθμιση που θα αναβαθμίζει την προσφερόμενη εκπαίδευση σε όλους τους τομείς και θα θέτει τις βάσεις για ένα καλύτερο μέλλον. Το εγχείρημα της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης ξεκίνησε , είναι σημαντικότατη τομή για την κυπριακή κοινωνία ευρύτερα και δεν είναι δυνατό να ναρκοθετείται από σκιαμαχίες με φανταστικούς αντιπάλους και ιδεολογήματα . Ενώ σίγουρα υπάρχουν διαφωνίες , υπάρχουν ακόμα και οι προϋποθέσεις για σοβαρό διάλογο και συναίνεση .
Εκπαιδευτικός